Lustro. Przedmiot tak często spotykany w naszym życiu, dzisiaj obecny praktycznie wszędzie, w każdym domu, na drogach, w sklepach, kiedyś był czymś unikatowym, rzadkim. Ciągła obecność luster sprawiła, że wielu z nas traktuje je jako przedmiot codziennego użytku nawet nie zastanawiając się nad tajemniczością, która się w nim kryje, nie wiedząc o jego ogromnie rozbudowanej symbolice oraz różnorakich wierzeniach z nim związanych. Patrząc na początki lustra musimy pamiętać, że powstało ono w dużej mierze z powodu chęci zobaczenia przez człowieka własnego odbicia, które początkowo mógł dostrzec jedynie w tafli wody, co nie dawało mu pełni satysfakcji ze względu na małą wyrazistość obrazu. Ciekawość własnego wyglądu skłoniła człowieka do wytworzenia specjalnego przedmiotu, który miał mu pomóc w zobaczeniu własnego ja. W dużej mierze się to udało, jednak nie do końca, gdyż zwierciadło ostatecznie ukazuje nasze oblicze, ale według własnych zasad.

Współcześnie wielu artystów, chętnie porusza tematykę zwierciadeł i używa w swoich pracach lustro jako przedmiot nie tylko ze względów wizualnych, które można uzyskać wplatając je do dzieła, ale i w dużej mierze wykorzystują oni znaczenie oraz wierzenia jakie kryją się w wielowiekowej historii tego obiektu. Zastanówmy się więc nad iluzją widzianą w lustrze i nad zagadkami, które się w nim kryją. Dlaczego artyści wykorzystują lustro w swojej twórczości i co przez to chcą powiedzieć odbiorcy? Czemu ma to służyć? Jak bardzo chcą wplątać widza w swoją sztukę oraz na co chcą mu zwrócić uwagę? Chwila zastanowienia nad tym wszystkim rodzi kolejne pytania, na które często trudno jest nam znaleźć odpowiedź lub odpowiedzi jest wiele. Motywem podjęcia tego tematu jest próba uzyskania choć kilku odpowiedzi, a także namówienie czytelnika do chwili zastanowienia się nad symboliczną, pełną ukrytych znaczeń stroną przedmiotu, który spotyka on nieustannie w swoim życiu.

W rozdziale pierwszym zatytułowanym Krótki zarys dziejów zwierciadła zostanie przedstawiona krótka historia lustra od jego początku. Opisywana będzie na podstawie wybranych przeze mnie cywilizacji, zmian jakie zachodziły w produkcji tego przedmiotu oraz ważniejszych wydarzeń dotyczących jego wyrobu i rozpowszechnienia owego materiału na świecie. Rozdział ten omawia także symbolikę, która narosła na przestrzeni wieków wokół tego obiektu oraz wierzenia, które niegdyś znane powszechnie obecnie wraz z upływem czasu i zmian jakie nastąpiły w dzisiejszym świecie odeszły w niepamięć.

Kolejny rozdział Iluzja na powierzchni lustra odkrywa przed nami różnice występujące pomiędzy rzeczywistym obiektem, a obrazem odbitym na lustrzanej tafli, a także ukazuje jak dalece różnimy się od naszych przodków w myśleniu symbolicznym, które dzisiaj okazuje się być rzadkością. Rozdział ten ma nas także przybliżyć do tematu widzenia siebie, podczas którego lustro jest niezastąpionym pośrednikiem i staje się swego rodzaju determinacją do rozważań na temat siebie samego.

Po zapoznaniu się z poprzednimi rozdziałami przechodzimy do Lustrzanej gry artysty z widzem, która jest dla nas częścią najważniejszą, i w której zapoznać możemy się z wybranymi współczesnymi artystami oraz ich lustrzanymi pracami. Wśród tych artystów znajdziemy zarówno malarzy jak i fotografów oraz rzeźbiarzy takich jak: Anish Kapoor, Rob Mulholland, Daniel Kukla, Dani Karavan, Lynn Hershman oraz Michelangelo Pistoletto. Spójrzmy więc w lustro głębiej i zobaczmy co się za nim kryje.

Zaciekawiona i zaintrygowana tematem lustra w sztuce postanowiłam zająć się tym motywem w swojej pracy dyplomowej. Chcąc zgłębić zagadnienia ludzkiego widzenia i postrzegania świata postanowiłam za przewodnika obrać sobie lustro, które jest narzędziem nie tylko w ciekawy sposób działającym wizualnie, ale i posiadającym rozbudowaną symbolikę. W serii prób ukazania na podobraziu obrazu uprzednio „zalustrzonego” chciałam sprawdzić jak bardzo ludzkie oko pragnie zobaczyć prawdę. Eksperyment ukazał, iż obraz odbity w lustrze, któremu bezgranicznie wierzymy przeniesiony na płótno okazuje się być niedziałającym iluzorycznie przedstawieniem, a aby lustro-obraz mogło w odpowiedni sposób na nas zadziałać należy malarsko „oszukać” widza i obiekty znajdujące się przed nim namalować inaczej niż odbijałyby się w zwierciadle. Zabieg ten pozwala zmylić odbiorcę i wiedzie ku myśli, iż widziany obraz znajduje się na lustrzanej tafli. Osiągnięte złudzenie na finalnej wersji, które tak naprawdę diametralnie różni się od prawdziwego odbicia przywodzi na myśl pytanie: jak bardzo chcemy być oszukiwani?

Kolejna praca porusza temat związany z zagadnieniem dotyczącym równoległych, współistniejących rzeczywistości. Myśl o świecie, gdzie dokonaliśmy innych wyborów, a na swojej drodze spotkaliśmy innych ludzi napawa nas obawą, a zarazem ciekawi. Całe dzieło ma skłaniać do refleksji nad życiem i przywodzić na myśl wszelkiego typu codzienne tragedie, które mogą nas dotknąć, a których w pełni nie zauważamy dopóki nie dotyczą nas samych. Wszystko to udało się osiągnąć dzięki przedstawionej mini wersji wnętrza oraz jego lustrzanego odbicia, w którym ta sama zastana sytuacja potoczyła się zupełnie inaczej.